Το Μουσείο Κάστρου Ναυπάκτου αναπτύσσεται σε ένα συγκρότημα τεσσάρων παράλληλων και επιμήκων αιθουσών εντός της Ακρόπολης, στο ανώτερο διάζωμα του Κάστρου. Πρόκειται για δύο ανεξάρτητους εκθεσιακούς χώρους, ο καθένας από τους οποίους αποτελείται από ένα ζεύγος δωματίων, που επικοινωνούν εσωτερικά μεταξύ τους. Οι καμαροσκέπαστες αυτές αίθουσες, πιθανώς ανήκαν στον οχυρό πυρήνα του βυζαντινού Πύργου ή Καταφυγίου, ενώ δέχτηκαν επεμβάσεις και στην οθωμανική περίοδο.
Το Μουσείο του Κάστρου Ναυπάκτου αποτελεί το πρώτο αρχαιολογικό μουσείο στην πόλη της Ναυπάκτου και το μοναδικό βυζαντινό μουσείο στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας. Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του έργου INTERREG V/A GREECE-ITALY 2014-2020 «Coastal Heritage Network-CoHeN», Interreg V/A Greece-Italy 2014-2020. Άνοιξε τις πύλες του στο κοινό στις αρχές Αυγούστου 2024 και εγκαινιάστηκε επίσημα στα τέλη του ίδιου μήνα.
Η αρχαιολογική έκθεση ακολουθεί χρονολογική και θεματική διάταξη, σε τρεις βασικές χρονικές ενότητες αφήγησης, οι οποίες αντιστοιχούν στις τέσσερις αίθουσες. Η νοτιότερη αίθουσα (Αίθουσα 1) είναι αφιερωμένη στη Ναύπακτο ως πρωτοβυζαντινή – πρώιμη βυζαντινή πόλη και διαρθρώνεται στις ακόλουθες ενότητες.
- Από την αρχαία πόλη στη βυζαντινή, όπου γίνεται αναφορά στην πολεοδομική εξέλιξη της Ναυπάκτου στους πρώτους βυζαντινούς αιώνες
- Η πεντάκλιτη βασιλική της Ναυπάκτου, όπου παρουσιάζονται τα αρχιτεκτονικά μέλη και τα αρχαιολογικά δεδομένα από τον μεγαλοπρεπή πρωτοβυζαντινό ναό που εντοπίστηκε στο κέντρο της σύγχρονης πόλης
- Η Ναύπακτος από τον 7ο έως τον 9ο αιώνα, με ειδική μνεία σε εντυπωσιακό τμήμα μαρμάρινου τέμπλου των μεταβατικών χρόνων
- Οι πρωτοβυζαντινές βασιλικές της Ναυπάκτου, όπου παρουσιάζονται ευρήματα και ανασκαφικές ενδείξεις για άλλα θρησκευτικά κτίρια της περιόδου αυτής
- Η Ναύπακτος εμπορικός κόμβος της δυτικής Ελλάδας. Εισηγμένοι αμφορείς και νομίσματα από το δραστήριο λιμάνι της
- Καθημερινή ζωή και παραγωγή. Παραγωγή κεραμικής, ύφανση, κατασκευή κοσμημάτων στη βυζαντινή πόλη
- Η ενδυμασία και η κόσμηση. Χαρακτηριστικά κοσμήματα από νεκροταφεία της περιοχής
Η ενότητα αυτή αναπτύσσεται στις αίθουσες 2 και 3. Η Αίθουσα 2 είναι αφιερωμένη στη βυζαντινή Ναύπακτο, καθώς και στο βυζαντινό Κάστρο, το οποίο χτίστηκε στη θέση της ακρόπολης της αρχαίας Ναυπάκτου.
Η έκθεση αυτής της ενότητας, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει πλούσια διακοσμημένα αρχιτεκτονικά μέλη από την τρίκλιτη επισκοπική βασιλική που ιδρύθηκε εντός του Κάστρου, στη θέση όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός του Προφήτη Ηλία.
Η αίθουσα διαρθρώνεται στις εξής επιμέρους ενότητες:
- Η Ναύπακτος πρωτεύουσα του θέματος Νικοπόλεως
- Η πόλη στη βυζαντινή περίοδο
- Ο βυζαντινός ναός στο Κάστρο
- Το βυζαντινό τέμπλο
- Βυζαντινή αρχιτεκτονική γλυπτική
Η Αίθουσα 3 είναι αφιερωμένη σε όψεις του θρησκευτικού βίου, της καθημερινής ζωής και βιοτεχνικής παραγωγής, της οικονομίας και των πολεμικών συγκρούσεων στην πόλη της Ναυπάκτου από την μεσοβυζαντινή περίοδο έως και τη Φραγκοκρατία (11ος-14ος αι.). Διαρθρώνεται στις ακόλουθες ενότητες:
- Η Ναύπακτος έδρα Μητροπόλεως Παλαιάς Ηπείρου
- Η βυζαντινή κεραμική της Ναυπάκτου. Από την παραγωγή στη χρήση
- Εικονογραφικά θέματα της βυζαντινής κεραμικής
- Η διατροφή των βυζαντινών
- Χορός και λαϊκές παραδόσεις
- Κοσμήματα και εξαρτήματα ένδυσης των Βυζαντινών
- Η εμπορική και οικονομική ακτινοβολία της Βυζαντινής Ναυπάκτου
- Η Ναύπακτος πολιορκείται. Αναφορά στις διαδοχικές συγκρούσεις, διεκδικήσεις και κατακτήσεις της στον ταραγμένο 14ο αιώνα
H τρίτη χρονική ενότητα (Αίθουσα 4), είναι αφιερωμένη στις περιόδους της Ενετοκρατίας, της Οθωμανικής κατάκτησης, του απελευθερωτικού αγώνα έως και τον 19 αιώνα και την ανοικοδόμηση της νεότερης Ναυπάκτου. Στην αίθουσα αυτή ο επισκέπτης θα ενημερωθεί για τις ακόλουθες θεματικές:
- Η Ενετοκρατία στη Ναύπακτο
- Δυτικά εισηγμένα αντικείμενα καθημερινής χρήσης
- Ένας αρλεκίνος από το Montelupo
- Η εκστρατεία του Μοροζίνι και η ανακατάληψη της πόλης το 1687
- Η Ναύπακτος την εποχή της Οθωμανικής κατάκτησης
- Καθημερινή ζωή και συνήθειες στην πόλη της Οθωμανικής περιόδου
- Η Ναύπακτος μια πολυπολιτισμική κοινωνία
- Η εβραϊκή κοινότητα
- Η απελευθέρωση του 1829 και η ανοικοδόμηση της πόλης τον 19ο αιώνα
Η εμπειρία του επισκέπτη συμπληρώνεται από μια προβολή για τη Ναύπακτο κατά την επαναστατική περίοδο του 1821-1829.
Στο εσωτερικό του κτιρίου της Οπλοθήκης, που βρίσκεται πλησίον του ναού του Προφήτη Ηλία, στο δεύτερο διάζωμα του Κάστρου, έχει διαμορφωθεί ειδικός χώρος για την πληροφόρηση του κοινού. Μέσω πληροφοριακού εποπτικού υλικού, επιτοίχια κείμενα και οθόνη προβολής ο επισκέπτης εισάγεται στην ιστορία και τα σημαντικά ορόσημα της πορείας της Ναυπάκτου δια μέσου των αιώνων. Παράλληλα, παρέχονται πληροφορίες για τις στερεωτικές και αναστηλωτικές επεμβάσεις, που υλοποιήθηκαν στα μνημεία και τις οχυρώσεις από την δεκαετία του 1970 έως τις μέρες μας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα εκτενή έργα της τελευταίας δεκαετίας που υλοποίησε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας και τα οποία αποκατέστησαν την όψη των οχυρώσεων της Κάτω Πόλης, ιδίως του λιμανιού της Ναυπάκτου. Τα έργα αποκατάστασης μνημείων και οχυρώσεων της Ναυπάκτου παρουσιάζονται επίσης σε βιντεοπροβολή στον χώρο.
Στον ίδιο Χώρο Πληροφόρησης φιλοξενείται η εγκατάσταση της εφαρμογής Οχυρωματικής Αρχιτεκτονικής της Αιτωλοακαρνανίας, μέσω της οποίας ο επισκέπτης με χρήση διαδραστικής οθόνης αφής, τρισδιάστατων απεικονίσεων και virual περιήγησης ενημερώνεται και εξερευνά τις αρχαίες ακροπόλεις, τους πύργους, τα μεσαιωνικά κάστρα και φρούρια της Αιτωλοακαρνανίας. Ο χώρος αξιοποιείται επίσης για εκπαιδευτικά προγράμματα.
Το Μουσείο του Κάστρου Ναυπάκτου και ο χώρος της Οπλοθήκης είναι ανοικτά για το κοινό, με το ίδιο εισιτήριο με αυτό του Κάστρου. Λειτουργούν καθημερινά με ωράριο 8.30-15.30 (πλην Τρίτης).
Διεύθυνση: 303 00 Κάστρο Ναυπάκτου
Τηλέφωνο: 6981176535
Ωράριο λειτουργίας: Χειμερινό: 8.30-15.30, Θερινό: 8.00-20.00.
(Το διευρυμένο θερινό ωράριο από 1η Σεπτεμβρίου, λόγω σταδιακής μείωσης της διάρκειας της ημέρας, διαμορφώνεται ως εξής : 1-15 Σεπτεμβρίου: 08:00-19:30, 1-30 Σεπτεμβρίου: 08:00-19:00, 1-15 Οκτωβρίου: 08:00-18:30 και 16-31 Οκτωβρίου: 08:00-18:00).
Ο αρχαιολογικός χώρος κάθε Τρίτη είναι κλειστός.
Τα Μουσεία και οι Αρχαιολογικοί Χώροι παραμένουν κλειστά την 25η και 26η Δεκεμβρίου, 1η Ιανουαρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα και την Πρωτομαγιά, επίσημες αργίες του Κράτους. Τη Μεγάλη Παρασκευή λειτουργούν με ωράριο 12:00-17:00.
Τιμή εισιτηρίου: Ολόκληρο: 3 Eυρώ, Μειωμένο: 2 Ευρώ.