ΘΕΡΜΟΣ

Ο αρχαιολογικός χώρος Θέρμου βρίσκεται νότια του σημερινού χωριού Θέρμο, στο ανατολικό άκρο της Τριχωνίδας λίμνης. Είναι ένας από τους σημαντικότερους της δυτικής Ελλάδας, που ερευνάται συστηματικά από τα τέλη του 19^ου αι. με διακοπές έως και σήμερα.

Ο αρχαίος Θέρμος ήταν το μεγαλύτερο κοινό θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο των Αιτωλών. Βρισκόταν σε ορεινό υψίπεδο ανάμεσα στις αιτωλικές φυλές των Αποδοτών, των Οφιονέων και των Ευρυτάνων και σε σταυροδρόμι της αιτωλικής ενδοχώρας.

Στο χώρο διατηρούνται κατάλοιπα διαδοχικών φάσεων της μακραίωνης ιστορίας του, κατά την οποία εξελίχθηκε από προϊστορικό οικισμό και έδρα τοπικού άρχοντα σε φημισμένο παναιτωλικό ιερό και μετέπειτα κέντρο της Αιτωλικής Συμπολιτείας.

Τα ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο Θέρμου εκτίθενται στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θέρμου, που λειτουργεί από το 2016.

Η πρώτη εγκατάσταση στο χώρο είναι θεωρείται ότι ανάγεται ήδη πριν το 1600 π.Χ., χωρίς να είναι βέβαιο πότε αρχικά δημιουργείται.

Τα πρώτα κτίσματα ήταν ημιυπόγειες καλύβες, από τις οποίες σώθηκαν ελάχιστα ίχνη. Τα σπουδαιότερα κατάλοιπα του οικισμού ανήκουν σε ελλειψοειδή και τετράπλευρα κτίρια στην περιοχή βόρεια και νότια του μεταγενέστερου ναού του Απόλλωνα.

Χρονολογούνται κυρίως στη μετάβαση από τη Μέση προς την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (περίπου 1650-1450 π.Χ.) και ορισμένα από αυτά παρέμειναν σε χρήση έως το τέλος των μυκηναϊκών χρόνων (1100-1050 π.Χ.). Μεταξύ αυτών ήταν και το σπουδαιότερο και μεγαλύτερο αψιδωτό κτίσμα του προϊστορικού οικισμού, το ονομαζόμενο Μέγαρο Α, που πιθανότατα ανήκε σε τοπικό ηγεμόνα.

Ο προϊστορικός οικισμός καταστράφηκε δύο φορές κατά τη διάρκεια των μυκηναϊκών χρόνων: το 1450 π.Χ., οπότε και επιβίωσε, και τελικά γύρω στο 1100-1050 π.Χ., πιθανώς λόγω τοπικών συγκρούσεων ή εισβολής φύλων από τον βορειοδυτικό πολιτισμικό χώρο.

Το σημαντικότερο κτίσμα των Πρώιμων Ιστορικών χρόνων, και ένα από τα σημαντικότερα στον ελλαδικό χώρο, είναι το ονομαζόμενο μέγαρο Β, τριμερές ορθογώνιο κτίριο που κτίστηκε μετά το 1200 π.Χ., διαδεχόμενο ως έδρα τοπικού αρχηγού το μέγαρο Α.

Το μέγαρο Β καταστράφηκε με τη σειρά του στα τέλη του 9^ου-αρχές 8^ου αι. π.Χ. από άγνωστη αιτία και ο χώρος ανάμεσα στα ερείπια του αφιερώθηκε στη λατρεία.

Από τον 8^ο-7^ο αι. π.Χ. (800-620 π.Χ.) χρησιμοποιήθηκε ως υπαίθριος λατρευτικός βωμός, όπου πραγματοποιούνταν θυσίες και αφιερώνονταν αναθήματα, όπως μετάλλινα όπλα και κοσμήματα. Στα χρόνια αυτά εντοπίζονται οι απαρχές της λατρείας του Απόλλωνα, που πιθανώς συνδέονταν με τελετές ενηλικίωσης νέων.

Από τα τέλη του 7^ου αι. π.Χ. (620 π.Χ.) οι μέχρι τότε υπαίθριες λατρευτικές δραστηριότητες στεγάζονται πλέον σε μνημειώδη λατρευτικά κτίρια.

Το σημαντικότερο από αυτά ήταν ο ναός του Θερμίου Απόλλωνα στο ΒΑ τμήμα του χώρου, που κατασκευάστηκε στη θέση του παλαιότερου μεγάρου Β. Ήταν περίπτερος, με κίονες 5 Χ 15 και ιδιόμορφο προσανατολισμό, Β-Ν (διαστ. 38,23 επί 12,13 μ.).

Γνώρισε δύο τουλάχιστον κατασκευαστικές φάσεις, κατά τους αρχαϊκούς χρόνους (7^ος -6^ος αι. π.Χ.) και τον 3^ο αι. π.Χ. Ο αρχικός ναός ήταν ξύλινος με πήλινο κεραμοπλαστικό διάκοσμο με έντονα χρώματα.

Από αυτόν ξεχωρίζουν οι κεραμώσεις με ακροκεράμους με γυναικείες, ανδρικές και δαιμονικές κεφαλές και οι πήλινες διακοσμημένες πλάκες με μυθολογικά θέματα, έργα κορινθιακά και σπάνια δείγματα αρχαϊκής ζωγραφικής.

Το ιερό σταδιακά εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο του Κοινού των Αιτωλών, το οποίο οργανώθηκε από τον 4^ο αι. π.Χ., και στέγαζε τα επίσημα αρχεία του.

Από τις αρχές του 3^ου αι. π.Χ. περιβλήθηκε με τετράπλευρο περίβολο, μέσα στον οποίο, εκτός από το ιερό του Θερμίου Απόλλωνα βρίσκονταν και άλλα θρησκευτικά (ναοί Απόλλωνος Λυσείου και Άρτεμης;) και πολιτικά κτίρια της αγοράς, όπως τρεις μεγάλες στοές, βουλευτήριο, κρήνη και εξέδρες, ενώ εκτίθονταν αγάλματα και επιγραφές.

Το ιερό υπέστη δυο βίαιες καταστροφές από το Φίλιππο τον Ε΄, το 218 π.Χ. και το 206 π.Χ., τα σημάδια των οποίων είναι εμφανή στα μνημεία που αποκαλύπτουν οι ανασκαφές.

Διεύθυνση: 300 08 Θέρμο

Τηλέφωνο: +30 2644023336

Ωράριο λειτουργίας:  Χειμερινό: 08.30-15.30, Θερινό: 08.30-15.30.

Ο αρχαιολογικός χώρος κάθε Τρίτη είναι κλειστός.

Τα Μουσεία και οι Αρχαιολογικοί Χώροι παραμένουν κλειστά την 25η και 26η Δεκεμβρίου, 1η Ιανουαρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα και την Πρωτομαγιά, επίσημες αργίες του Κράτους. Τη Μεγάλη Παρασκευή λειτουργούν με ωράριο 12:00-17:00.

Τιμή εισιτηρίου (ενιαίο, μαζί με το Αρχαιολογικό Μουσείο Θέρμου): Ολόκληρο: 4 Eυρώ, Μειωμένο: 2 Ευρώ.

Από 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου κάθε έτους ισχύει μειωμένο εισιτήριο για όλους τους επισκέπτες.