Το παράκτιο κάστρο της Βόνιτσας βρίσκεται στη νότια πλευρά του Αμβρακικού κόλπου, κοντά στο στόμιό του. Στέφει την κορυφή βραχώδους υψώματος (υψ. 60 μ.) που καταλαμβάνει τις βορειοδυτικές παρυφές της πόλης και εξέχει στο θαλάσσιο χώρο προς Βορρά.
Από τους Πρώιμους Βυζαντινούς χρόνους η περιοχή αρχίζει να εξελίσσεται σε σημαντικό πόλισμα με στρατηγική ναυτική και εμπορική σημασία.
Μετά την 4η σταυροφορία (1204) εντάχθηκε στο Δεσποτάτο της Ηπείρου, ενώ στη συνέχεια άλλαξε χέρια ανάμεσα στους Ανδεγαυούς, τους Ορσίνι, τους Τόκκους, τους Δούκες του Lecce και τους ιππότες της Ρόδου. Βρέθηκε υπό Οθωμανική κυριαρχία μεταξύ 1479-1684 και υπό Βενετική κυριαρχία ανάμεσα στο 1684-1797. Το 1798 πέρασε στον Αλή Πασά Ιωαννίνων και μετά το 1829 περιήλθε πλέον στο Ελληνικό Κράτος.
Η αρχική φάση του μνημείου ανήκει στη Μέση Βυζαντινή περίοδο (τέλη 9ου/ αρχές 10ου αι. έως μέσα 11ου αι.). Στη συνέχεια δέχθηκε προσθήκες και μετασκευές που ανήκουν κυρίως στον 17ο και 18ο αι. και οφείλονται περισσότερο στους Βενετούς.
Κατά τη βυζαντινή φάση δύο μακρά οχυρωματικά σκέλη έφταναν έως τη θάλασσα, τα οποία σήμερα διατηρούνται μερικώς.
Το Κάστρο έχει σχήμα ελλειψοειδές – ατρακτοειδές και έκταση περίπου 80 στρεμμάτων και η κεντρική πύλη εισόδου του βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά. Αποτελείται από τέσσερις οχυρωματικές ζώνες, στην τρίτη από τις οποίες διατηρούνται τα περισσότερα κτίσματα, ενώ το τέταρτο και ψηλότερο έχει τη μορφή ανεξάρτητης ακρόπολης, όπου βρίσκεται ένα ορθογώνιο κτίριο (Καζάρμα), πιθανώς αρχικά καθολική εκκλησία.
Η ποικιλία της μορφής των πύργων, οι οποίοι ενίσχυαν την άμυνα των πιο ευπρόσβλητων σημείων, αλλά και η κατασκευή των διαδοχικών περιβόλων μαρτυρούν τις διαφορετικές φάσης κατασκευής από τη βυζαντινή εποχή έως την ύστερη Τουρκοκρατία.
Το Κάστρο παραδόθηκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία το 1973-1974, ενώ μέχρι τότε ανήκε σε στρατιωτικές αρχές. Έχει δεχθεί παρεμβάσεις ανάδειξης στο πλαίσιο του Προγράμματος Κάστρων Περίπλους που υλοποιήθηκε από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων του Υπουργείου Πολιτισμού μεταξύ 1996-2008.
Στην τρέχουσα φάση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας βρίσκεται σε εξέλιξη πρόγραμμα ανάδειξης του μνημείου στο πλαίσιο του έργου «Coastal Heritage Network» (με ακρωνύμιο «CoHeN» και MIS 5038596) του Ε.Π. Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Interreg V-A «Greece-Italy 2014-2020».
Διεύθυνση: 300 02 Βόνιτσα
Ωράριο λειτουργίας:8.30 – 15.30
Ο αρχαιολογικός χώρος κάθε Τρίτη είναι κλειστός.
Τιμή εισιτηρίου: Ολόκληρο: 3 Eυρώ, Μειωμένο: 2 Ευρώ
