ΞΕΝΟΚΡΑΤΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Ι.Π. ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

Το Μουσείο στεγάζεται σε ιστορικό κτίριο με νεοκλασικά χαρακτηριστικά, σε κεντρικό σημείο της πόλης. Κτίστηκε μεταξύ 1885-1889 με δωρεά του Κωνσταντίνου Ξενοκράτη, εθνικού ευεργέτη από την ανατολική Θράκη, ως Δημοτικό Παρθεναγωγείο και λειτούργησε  για πολλά χρόνια ως σχολείο. Πρόκειται για διατηρητέο κτίσμα, χαρακτηρισμένο ως μνημείο, «χαρακτηριστικό δείγμα σχολικού κτηρίου του τέλους του 19ου αιώνα και ιστορικό τεκμήριο αρχιτεκτονικής που συνέβαλε στην αρχιτεκτονική και πολεοδομική εξέλιξη της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου».

Το Ξενοκράτειο είναι αναπόσπαστο τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής και συνδέεται στενά με τη ζωή και τις μνήμες της  σύγχρονης πόλης. Παραχωρήθηκε το έτος 2011 από το Δήμο Ι.Π. Μεσολογγίου στο Υπουργείο Πολιτισμού  για τη δημιουργία αρχαιολογικού μουσείου. Μετά τις απαιτούμενες μελέτες που αφορούσαν στην αποκατάσταση του κτίσματος και την μουσειολογική – μουσειογραφική πρόταση, το έργο αποδείχθηκε ώριμο προς ένταξη και χρηματοδοτήθηκε μέσω του Ε.Π. «Δυτική Ελλάδα», με συνολικό προϋπολογισμό 2.257.950,96 €.

Το Ξενοκράτειο Αρχαιολογικό Μουσείο αποτελεί το κεντρικό Αρχαιολογικό Μουσείο της περιοχής, στην Ι. Π. Μεσολογγίου, πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλοακαρνανίας, στο οποίο παρουσιάζεται ο ξεχωριστός αρχαιολογικός πλούτος και η πολιτιστική της κληρονομιά. Έχει σχεδιαστεί να λειτουργεί όχι μόνο ως μουσειακός χώρος, αλλά και ως ένα ιστορικό κτίριο που θα αναβιώσει και θα αποτελέσει στο εξής ζωντανό σημείο αναφοράς στη ζωή της σύγχρονης πόλης, κατέχοντας ταυτόχρονα εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό ρόλο.

Οι αρχαιολογικές συλλογές του Ξενοκρατείου Μουσείου περιλαμβάνουν περισσότερα από 1.300 αντικείμενα από όλη την Αιτωλοακαρνανία, ευρήματα παλαιών, αλλά κυρίως πρόσφατων ανασκαφών, τα περισσότερα από τα οποία παρουσιάζονται  για πρώτη φορά, μεταξύ των οποίων και ορισμένα εξαιρετικά σπάνια σύνολα ευρημάτων. Η έκθεση διαρθρώνεται σε επτά συνολικά αίθουσες στο ισόγειο και τον όροφο του κτιρίου. Τα εκθέματα καλύπτουν το χρονολογικό φάσμα από τους προϊστορικούς έως και τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους (100.000 π.Χ. – 3^ος αι. μ.Χ.) και πλαισιώνονται από βιντεοπροβολές και πολυμεσικές εφαρμογές.

Στον σχεδιασμό της έκθεσης και κατά την αποκατάσταση του κτιρίου έχει ληφθεί μέριμνα για την ασφαλή έκθεση των ευρημάτων, αλλά και για την προσβασιμότητα ατόμων όλων των ηλικιών και ατόμων ΑμεΑ. Το Μουσείο διαθέτει ασανσέρ, καθώς και εξωτερική ράμπα πρόσβασης για άτομα με προβλήματα κίνησης, η οποία βρίσκεται στη δυτική είσοδό του, επί της οδού Βαρνακιώτη. Περιλαμβάνει επίσης εισαγωγικές πινακίδες και κατόψεις με κείμενα σε γραφή Braille για άτομα με προβλήματα όρασης.

Το μουσείο διαθέτει ακόμη χώρο υποδοχής, πωλητήριο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και ψηφιακών εφαρμογών, καθώς και αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Η αρχαιολογική έκθεση αναπτύσσεται σε δύο ορόφους στο κεντρικό τμήμα του κτιρίου και σε επτά αίθουσες, δύο στη δυτική πτέρυγα του ισογείου και πέντε στον όροφο, οι οποίες ακολουθούν τη χρονολογική εξέλιξη, από τα προϊστορικά έως τα ρωμαϊκά χρόνια.

ΙΣΟΓΕΙΟ
Αίθουσα 1
Η προϊστορία της περιοχής: φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον

Η αίθουσα προσφέρει την πρώτη εισαγωγή στην Αιτωλοακαρνανία, με έμφαση σε στοιχεία που συνδυάζουν την ανθρώπινη δραστηριότητα σε σχέση με τη φύση. H βιντεοπροβολή “Αχελώος, ο άρχοντας όλων των ποταμών”, αναφέρεται στον ιδιαίτερο γεωπολιτικό ρόλο του ποταμού και τη θέση που κατέχει στους τοπικούς μύθους.

Μέσα από χαρακτηριστικά εκθέματα σκιαγραφείται η πρώτη ανθρώπινη δραστηριότητα, που σημειώνεται ήδη από τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο (100.000-35.000 από σήμερα) σε υπαίθριες θέσεις ή φυσικά σπήλαια και παρακολουθείται η εξέλιξη στις πρώτες εγκαταστάσεις της Νεολιθικής Εποχής και τους οργανωμένους οικισμούς της Εποχής του Χαλκού. Εξέχοντα εκθέματα αποτελούν ο «θησαυρός» χάλκινων εργαλείων και όπλων από το Ψωρολίθι Καλυδώνας (1200 π.Χ.), ευρήματα από μνημειακούς θολωτούς τάφους της μυκηναϊκής εποχής, αλλά κυρίως η εντυπωσιακή ταφή «πολεμιστή».

ΙΣΟΓΕΙΟ
Αίθουσα 2 

Μεγάλα Δημόσια Έργα και Σωστικές ανασκαφές 

Η αίθουσα είναι αφιερωμένη σε σύνολα από πρόσφατες ανασκαφές, που έγιναν με αφορμή μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά έργα. Μεγάλο μέρος της αφορά στο εκτεταμένο και πλούσιο νεκροταφείο των Πρώιμων Ιστορικών χρόνων στην περιοχή της Σταμνάς, βόρεια της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού, που μέχρι σήμερα αριθμεί περί τους 750 ερευνημένους τάφους.

Κεντρικό έκθεμα του νεκροταφείου, αλλά και ένα από τα σπουδαιότερα του Μουσείου, αποτελεί το εξαιρετικά σπάνιο εύρημα δύο χάλκινων ταφικών λεβήτων της Πρωτογεωμετρικής περιόδου (1050-900 π.Χ.). Τα σκεύη περιείχαν τα καμένα οστά των νεκρών και τα κτερίσματά τους τυλιγμένα σε υφάσματα διαφορετικής πλέξης. Τα πολύτιμα αυτά αγγεία εκτίθενται μέσα σε ειδική προθήκη – ψυγείο που εξασφαλίζει την ασφαλή διατήρηση του ευαίσθητου συνόλου.

Τα εξαιρετικά σπάνια οργανικά κατάλοιπα υφασμάτων συνιστούν ένα από τα μεγαλύτερα σύνολα που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα στον Αιγαιακό χώρο. Αποτελούνται από έξι τουλάχιστον διαφορετικές υφές και κάλυπταν εξωτερικά και εσωτερικά τους λέβητες. Ένα από τα υφάσματα διατηρούσε ίχνη λεπτού πορφυρού χρώματος, παρέχοντας μία από τις αρχαιότερες ενδείξεις χρήσης βαφής παραγόμενης από  το θαλάσσιο μαλάκιο γνωστό ως murex στην Ευρώπη και την περιοχή της Μεσογείου.

Μεγάλα Δημόσια Έργα και Σωστικές ανασκαφές 

Στην ίδια αίθουσα παρουσιάζονται οικιακά ευρήματα χαρακτηριστικά της καθημερινής ζωής ακαρνανικών και αιτωλικών πόλεων. Το σύνολο περιλαμβάνει αγγεία και σκεύη για την προετοιμασία, το μαγείρεμα, τη φύλαξη και το σερβίρισμα του φαγητού, εργαλεία από μέταλλο για την κουζίνα ή αγροτικές δραστηριότητες, σύνεργα ψαρέματος, εργαλεία νηματουργίας και υφαντικής, εξαρτήματα ιπποσκευής και παιχνίδια.

Σε οθόνη αφής παρουσιάζονται δύο από τους μεγαλύτερους αρχαίους οικισμούς που ανασκάφηκαν παράλληλα με την κατασκευή της Ιόνιας Οδού, η Μακύνεια και η Αλίκυρνα, προσφέροντας στον επισκέπτη μία διαδραστική εμπειρία ανακάλυψής τους.

Μία τρίτη ενότητα της ίδιας αίθουσας είναι αφιερωμένη στα πλούσια αναθήματα ιερού της αρχαίας Αλίκυρνας (Άγ. Θωμάς Μεσολογγίου) που εντοπίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας πόλης. Το εύρημα αντιπροσωπεύεται με χαρακτηριστικά ειδώλια που εκτίθενται σε προθήκη και απεικονίζουν κυρίως γυναικείες μορφές, πουλιά ή ζώα. Ένας μεγάλος αριθμός αποσπασματικά σωζόμενων ειδωλίων εκτίθενται σε ειδική γυάλινη μουσειακή κατασκευή που επιχειρεί να προσομοιάσει τις συνθήκες εύρεσής τους μέσα στον λάκκο απόρριψης, παρέχοντας μία παραστατική εικόνα των συνθηκών της ανασκαφής, του πλήθους των αφιερωμάτων και της στρωματογραφίας ενός τέτοιου ευρήματος.

Οι δύο δυτικές αίθουσες του ορόφου του Μουσείου είναι αφιερωμένες στην περιοχή της Αιτωλίας, η οποία την περίοδο της μέγιστης ακμής της, τον 3ο αι. π.Χ., είχε επεκταθεί στο μεγαλύτερο τμήμα της κεντρικής Ελλάδας. Αποτελούσε μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές δυνάμεις, έχοντας συμβάλλει καθοριστικά στην απώθηση των Γαλατών.

Αίθουσα 1
Αιολίς και παράλια Αιτωλία

Η παραλιακή ζώνη της Αιτωλίας μεταξύ άλλων περιελάμβανε τις πέντε αρχαιότερες πόλεις, που κατά τον Κατάλογο των Πλοίων της Ιλιάδας, μετείχαν στην Τρωική Εκστρατεία. Το ήμισυ περίπου της αίθουσας είναι αφιερωμένο στην Καλυδώνα, σπουδαίο λατρευτικό, αλλά και αστικό κέντρο αυτής της γεωγραφικής ενότητας. Παρουσιάζονται ευρήματα από το Λάφριο ιερό, το δεύτερο μεγαλύτερο της Αιτωλίας μετά τον Θέρμο, το “κτίριο με το περιστύλιο”, την πόλη και τα νεκροταφεία της. Τρεις εμβληματικές γλυπτές μορφές του Ηρώου, ο Μελέαγρος, η Λέων και η Κράτεια εκτίθενται σε εκμαγεία.

Οθόνη αφής προσφέρει την δυνατότητα μίας περιήγησης στην αρχαία πόλη, ενώ παράλληλα συνδέει τα πιο αξιόλογα εκθέματα με τα αντίστοιχα μνημεία από τα οποία αυτά προήλθαν.

Πολλά χαρακτηριστικά ακόμη ευρήματα προέρχονται από τις πόλεις Αλίκυρνα, Πλευρώνα, Χαλκίδα και Ναύπακτο, οι οποίες έχουν ερευνηθεί και αναδειχθεί μέσω πολυάριθμων μεγάλων έργων και ανασκαφών. Στο κέντρο της αίθουσας εκτίθεται σπάνιο βοτσαλωτό δάπεδο με παράσταση αντιμέτωπων κριών, που έχει βρεθεί σε σπίτι ύστερης κλασικής περιόδου στη Ναύπακτο.

Η περιοχή των λιμνών και η κεντρική Αιτωλική λεκάνη

Στην αίθουσα παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικά ευρήματα από την κεντρική Αιτωλία, από κέντρα και ιερά που είχαν αναπτυχθεί γύρω από την περιοχή των λιμνών Τριχωνίδα και Λυσιμαχία. Προέρχονται κυρίως από το Τριχόνειο, τις Άκρες, την ευρύτερη περιοχή του Αγρινίου και την πόλη Αρσινόη, αλλά και από μικρότερους αταύτιστους οικισμούς. Το Τριχόνειο, η σημαντικότερη πόλη της κεντρικής Αιτωλίας, αντιπροσωπεύεται στην έκθεση με τρία μαρμάρινα αγαλματίδια που αποδίδουν τις γυναικείες θεότητες Αφροδίτη και Άρτεμη και μία ακόμη μορφή και αποτελούν τυχαίο εύρημα. Πολλά ακόμη ευρήματα προέρχονται από το ιερό του Ασκληπιού και από το νεκροταφείο της πόλης.

Σε οθόνη αφής μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την εξέλιξη του Θέρμου, του μεγάλου λατρευτικού κέντρου της Αιτωλίας και έδρας της Αιτωλικής Συμπολιτείας, στον χρόνο.

Από τη χώρα που κατοικούνταν από τους Αγραίους, τα σημαντικότερα ευρήματα προέρχονται από την έρευνα αγροτικού ιερού στη Σπολάιτα, στην αριστερή όχθη του Αχελώου. Ξεχωρίζουν ειδώλια Κορών και θεών σε συμπόσιο, καθώς και ένας ερυθρόμορφος κρατήρας διακοσμημένος με μία γυναικεία και μία ανδρική μορφή στις δύο του όψεις.

Το σημαντικότερο κέντρο στην περιοχή της λίμνης Λυσιμαχίας ήταν η παραλίμνια αιτωλική πόλη Κωνώπη ή Αρσινόη, στο σημερινό Αγγελόκαστρο, που ήλεγχε σημαντικό σημείο διάβασης του Αχελώου.  Μεταξύ των αξιόλογων ταφικών ευρημάτων των νεκροταφείων της αξιοσημείωτα είναι ένα ρυτό που απολήγει σε κεφαλή κριού και ένας μεγάλος «κυπριακός» αμφορέας.

Η κεντρική αίθουσα της έκθεσης, αλλά και του ορόφου του Μουσείου είναι αφιερωμένη συνολικά στους Αιτωλούς και τους Ακαρνάνες, που κατοίκησαν στην περιοχή κατά το μεγαλύτερο μέρος των αρχαίων χρόνων. Μέσα από διακριτές ενότητες  και σύνολα ευρημάτων ο  επισκέπτης παρακολουθεί την ιστορία και  ακμή του Ακαρνανικού και Αιτωλικού Κοινού.

Οι θεματικές της αίθουσας αφορούν στην οργάνωση των ομοσπονδιακών κρατών, τις τέχνες και τον πολιτισμό, το εμπόριο, τη θρησκεία και τις λατρευτικές αντιλήψεις, τον πόλεμο, καθώς και τις πολυάριθμες σωζόμενες οχυρώσεις. Τα ευρήματα περιλαμβάνουν επιγραφικά κείμενα, νομισματικά σύνολα, γλυπτά, κοσμήματα και πολλά άλλα εκθέματα που συνδέονται με την περίοδο ακμής των δύο κρατών και υποδηλώνουν το κοινό θρησκευτικό υπόβαθρο και τις εμπορικές, πολιτιστικές και πολιτικές σχέσεις που ανέπτυξαν.

Η περιήγηση καταλήγει στους ρωμαϊκούς χρόνους, με την σύναψη πρώιμων συμμαχιών και συμφωνιών με τη Ρώμη, τη ναυμαχία του Ακτίου, γεγονός – ορόσημο που έλαβε χώρα στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου, την υπαγωγή στο Ρωμαϊκό Κράτος, την ανάπτυξη εκτεταμένου οδικού δικτύου και το τέλος των Ομοσπονδιακών Κοινών.

Πολιτεία και κοινωνία: από τη φυλετική οργάνωση στα ομοσπονδιακά κράτη

Στην εκθεσιακή αυτή ενότητα εκτίθενται σημαντικά ιστορικά επιγραφικά κείμενα σε λίθο και χαλκό, όπως ένα προξενικό ψήφισμα σε χάλκινο έλασμα από το Λάφριο ιερό και η επιτύμβια στήλη του Χαρίξενου από μεγαλοπρεπές ταφικό μνημείο του νεκροταφείου της Αλίκυρνας. Παρουσιάζεται επίσης η νομισματοκοπία των δύο ομοσπονδιακών κρατών, με σύμβολα χαρακτηριστικά σημαντικών ιστορικών γεγονότων, θεϊκών και μυθικών μορφών.

Η εποχή της μεγάλης ακμής: τέχνες και πολιτισμός

Στην κεντρική προθήκη της αίθουσας εκτίθενται ευρήματα, σχεδόν αποκλειστικά ταφικά, τα οποία ανήκουν στην περίοδο ακμής της περιοχής, τους ύστερους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται χρυσά στεφάνια, χρυσές δανάκες, κοσμήματα διαφόρων τύπων, κοσμηματοθήκες και σκεύη από μέταλλο. Στα ωραιότερα ταφικά σύνολα ανήκει ο πλούσια κτερισμένος τάφος ενός μικρού κοριτσιού που βρέθηκε στο νεκροταφείο της Αλίκυρνας, αλλά και η ταφή δύο νέων Αιτωλών από το νεκροταφείο της πόλης Άκρες, που συνοδευόταν μεταξύ άλλων από έναν σπάνιο γυάλινο ψυκτήρα.

Μία μικρή ενότητα της κεντρικής περίοπτης προθήκης παρουσιάζει μικρογραφικές πήλινες θεατρικές μάσκες και ειδώλια ηθοποιών, τα οποία υπαινίσσονται τη σχέση της περιοχής με το θέατρο, καθώς στην Αιτωλοακαρνανία υπάρχουν σήμερα πέντε ανεσκαμμένα θεατρικά μνημεία.

Γύρω από το βωμό: θρησκευτικές αντιλήψεις και λατρεία

Τα ευρήματα αυτής της ενότητας περιλαμβάνουν τελετουργικά σκεύη και αντικείμενα, όπως πραγματικά ή μικρογραφικά όπλα, σφηκωτήρες μαλλιών και εργαλεία για τις θυσίες. Στα σημαντικότερα εκθέματα ανήκουν οι δύο «κύκλιοι χοροί» από το σπήλαιο «του Κουρήτα» στην περιοχή της Βόνιτσας, καθώς και μεμονωμένοι “χορευτές” από άλλα ιερά. Μοναδικό δείγμα αποτελεί το ειδώλιο του μυθικού φύλακα του Άδη Κέρβερου, με σώμα σκύλου και τρία κεφάλια. Ευρήματα που συνδέονται με τη λειτουργία των ιερών είναι η γραπτή «οδηγία» προς τους πιστούς από το ιερό της Άρτεμης Επικρατείας και το πώμα του θησαυροφυλακίου του ίδιου ιερού.

Στον δρόμο προς τη Δύση: Εμπόριο, συναλλαγές και εξωτερικές σχέσεις

Η Αιτωλία και η Ακαρνανία κατείχαν σημαντική γεωπολιτική θέση, πάνω στους θαλάσσιους δρόμους που συνέδεαν την ανατολική Μεσόγειο με την Αδριατική και τη Δύση και διέρχονταν μέσω του Κορινθιακού κόλπου και του Ιονίου πελάγους. Στην ενότητα εκτίθενται χαρακτηριστικά προϊόντα μεγάλων κέντρων, όπως της Κορίνθου και της Αθήνας, που μαρτυρούν συναλλαγές με την περιοχή στο πλαίσιο του εμπορίου μεγάλης κλίμακας. Γυάλινα αγγεία από την ανατολική Μεσόγειο, ενσφράγιστες λαβές αμφορέων, αλλά και ένας ακέραιος εμπορικός αμφορέας πιστοποιούν σχέσεις με περιοχές όπως η Έφεσος, η Ρόδος, η Κνίδος, η Θάσος, η Λευκάδα και η νότια Ιταλία. Σταθμία και βάρη για το ζύγισμα των εμπορευμάτων και νομίσματα άλλων περιοχών καταδεικνύουν τις καθημερινές εμπορικές συναλλαγές.

Στη φωτιά του πολέμου:  Οπλισμός και οχυρώσεις

Ακαρνάνες, Αιτωλοί, αλλά και Οζόλες Λοκροί περιγράφονται στις πηγές ως φύλα που οπλοφορούσαν. Δείγματα όπλων, όπως αιχμές δοράτων και βελών, πολυάριθμα βλήματα σφενδόνης από μόλυβδο, βλήμα καταπέλτη και τμήμα παραγναθίδας κράνους, συνδέονται με τις πολεμικές δραστηριότητες.

Η βιντεοπροβολή “Οχυρώσεις της Αιτωλίας και Ακαρνανίας” αναφέρεται στα οχυρωματικά μνημεία χαρακτηριστικά της περιόδου ακμής των δύο «εθνών».

«Τα σύννεφα από τη Δύση»: Πρώιμες σχέσεις με τη Ρώμη

Η περιοχή από πολύ νωρίς ήρθε σε επαφή με τη Ρώμη και από τα τέλη ήδη του 3ου αι. π.Χ. οι Ρωμαίοι εκμεταλλεύθηκαν την αντιπαλότητα των δύο μεγάλων εθνών που τους προσέφερε την ευκαιρία για επεμβάσεις στα ελληνικά πράγματα. Χαρακτηριστικά είναι τμήματα των επιγραφών του Αιτωλορωμαϊκού συμφώνου, της συμμαχίας Ρωμαίων – Θυρρείων και ενός τιμητικού ψηφίσματος με το οποίο το Ακαρνανικό Κοινό τιμούσε έναν Ρωμαίο.

Η Ναυμαχία του Ακτίου

Η ναυμαχία που έλαβε χώρα στο Άκτιο στις 2 Σεπτεμβρίου του 31 π.Χ. και στην οποία ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρας Οκταβιανός καταναυμάχησε το στόλο του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, βασίλισσας της Αιγύπτου, ήταν ένα γεγονός με τεράστιο αντίκτυπο στην περιοχή και τη γενικότερη πορεία του Ρωμαϊκού Κράτους. Εκτίθεται «θησαυρός» 35 ασημένιων νομισμάτων, εύρημα των πρόσφατων ανασκαφών στην περιοχή της Μακύνειας. Περιλαμβάνει ρωμαϊκά δηνάρια κοπών Αντωνίου που μπορεί να ανήκαν σε κάποιο λεγεωνάριο του. Το εμβληματικό γεγονός της ναυμαχίας,  αλλά και τι προηγήθηκε και ακολούθησε αυτήν ξετυλίγεται στον επισκέπτη μέσω οθόνης αφής.

Ανάμεσα στην Πάτρα και τη Νικόπολη: το τέλος των Ομοσπονδιακών Κοινών

Η τελευταία ενότητα της αίθουσας αναφέρεται στον εκρωμαϊσμό και την εξέλιξη της περιοχής μετά την υποταγή στους Ρωμαίους και την ίδρυση της Νικόπολης στη βόρεια πλευρά του Αμβρακικού κόλπου. Εκθέματα ρωμαϊκών χρόνων από διάφορες θέσεις αφορούν κυρίως σε λύχνους από πηλό και χαλκό, πήλινα και γυάλινα αγγεία και μικρό αριθμό γλυπτών της εποχής, ενώ ενδιαφέρον έχει ένα ταφικό σύνολο από παιδικό τάφο του 2ου αι. μ.Χ. στη χερσόνησο της Πλαγιάς. Μαρμάρινος οδοδείκτης (μιλιάριο) από την περιοχή της Σταμνάς σηματοδοτούσε την πορεία της μεγάλης δημόσιας οδικής αρτηρίας που συνέδεε την Πάτρα με τη Νικόπολη.

Οι δυο ανατολικές αίθουσες του ορόφου του Μουσείου, παρουσιάζουν ευρήματα από την περιοχή της Ακαρνανίας, που προέρχονται από ανασκαφές σε σημαντικά κέντρα της.

Αίθουσα 4
Αμβρακικός κόλπος και δυτική Ακαρνανία

Η ενότητα του Αμβρακικού κόλπου αφορά σε εκθέματα από πόλεις κατά μήκος των νότιων και ανατολικών του ακτών. Ανάμεσα σε αυτές το Θύρρειο ήταν μία από τις σημαντικότερες της βόρειας Ακαρνανίας και τελευταία πρωτεύουσα του Κοινού των Ακαρνάνων. Αντιπροσωπεύεται με χαρακτηριστικά ταφικά κτερίσματα, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει το σύνολο του “τάφου των γιατρών”.  Άλλα ευρήματα από την περιοχή του Αμβρακικού προέρχονται κυρίως από την περιοχή της  Λιμναίας (σημερινής Αμφιλοχίας) και από το λατρευτικό “σπήλαιο του Κουρήτα”, όπου μεταξύ άλλων θεοτήτων λατρευόταν και ο ποταμός Αχελώος.

Κεντρική θέση στην αίθουσα κατέχει το Άκτιο, το μεγαλύτερο λατρευτικό κέντρο της Ακαρνανίας και έδρα του ιερού του Ακτίου Απόλλωνος. Εξέχον έκθεμα της αίθουσας, και από τα εντυπωσιακότερα του Μουσείου, είναι οι δύο μαρμάρινες κεφαλές κολοσσιαίων λατρευτικών αγαλμάτων, που βρέθηκαν μαζί στο βάθος του σηκού του ρωμαϊκού ναού του Ακτίου Απόλλωνα, που ανεγέρθηκε μετά τη ναυμαχία του Ακτίου πάνω στον παλαιό ναό των Ακαρνάνων.

Η δυτική Ακαρνανία περιλαμβάνει στο βορειοδυτικό της άκρο την χερσόνησο της Πλαγιάς, στην οποία δεσπόζει η Πάλαιρος, όπως και τις πόλεις Αστακός και Αλυζία, μεγάλα αρχαία λιμάνια πάνω σε εμπορικούς δρόμους. Κυρίαρχη θέση στην εκθεσιακή αυτή ενότητα κατέχει η Αλυζία, η οποία παρουσιάζεται μέσα από ευρήματα από το αγροτικό ιερό της Αρτέμιδος Επικρατείας και  το Ηρώο των ύστερων ρωμαϊκών χρόνων.

Παραχελωίτιδα και Στρατική γη

Η αίθουσα παρουσιάζει ευρήματα από πόλεις της εύφορης Παραχελωίτιδας (Οινιάδες, Μητρόπολη), που εκτείνεται κυρίως στον κάτω ρου και στις εκβολές του Αχελώου, καθώς και από την πόλη Στράτο και την επικράτειά της, γνωστή ως Στρατική γη. Συνδετικό τους στοιχείο υπήρξε διαχρονικά ο μεγάλος ποταμός, που στα αρχαία χρόνια ήταν πλωτός.

Οι Οινιάδες υπήρξαν η στρατηγικότερη θέση της Παραχελωίτιδας. Αρχικά ακαρνανική πόλη, περιήλθε στα χέρια των Αιτωλών μεταξύ των ετών 331-189 π.Χ. Εκτός από σπουδαία ευρήματα από το νεκροταφείο της, μεταξύ των οποίων σπάνιο είναι το πήλινο ειδώλιο της “κοιμώμενης μαινάδας”,  η έκθεση περιλαμβάνει μακέτα των νεώσοικων της πόλης, που αποτελούσαν μέρος του βόρειου λιμανιού των Οινιαδών, και η οποία παρουσιάζειμε εποπτικό τρόπο το σπάνια διατηρημένο μνημείο του αρχαιολογικού χώρου.

Το μεγαλύτερο μέρος της αίθουσας είναι αφιερωμένο στην πόλη Στράτο, η οποία υπήρξε πρώτη πρωτεύουσα του ακαρνανικού κοινού. Η ίδια η πόλη αντιπροσωπεύεται μέσα από ταφικά ευρήματα, ενώ γραφικές αναπαραστάσεις προσφέρουν στον επισκέπτη την εικόνα της αγοράς, του θεάτρου και του ναού του Στρατίου Διός. Εκτίθενται ακόμη ευρήματα από  ιερά αγροτικών κοινοτήτων που ανήκαν στην επικράτειά της.

Στο σύντομο χρόνο λειτουργίας του, από τα τέλη του 2021, το Ξενοκράτειο έχει ήδη αναπτύξει σημαντική δραστηριότητα, επιδιώκοντας να αγκαλιάσει ολοένα και ευρύτερες ομάδες κοινού. Ο χώρος υποδοχής στο ισόγειο του Μουσείου φιλοξενεί εκδηλώσεις, ημερίδες και ενημερωτικά εργαστήρια, ενώ η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων λειτουργεί ως χώρος ψηφιακών εφαρμογών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Επίσης, στον εξωτερικό αύλειο χώρο του πραγματοποιούνται κατά τη θερινή περίοδο μουσικές, θεατρικές και χορευτικές εκδηλώσεις, αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Παράλληλα το Μουσείο συμμετέχει σε επετειακές δράσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, αλλά και άλλων φορέων (ICOM κ.λ.π), όπως η Διεθνής Ημέρα Μουσείων, οι Πράσινες Πολιτιστικές διαδρομές, η Διεθνής Ημέρα Συντήρησης, η Ημέρα Μουσικής, οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Συντήρησης, οι Ευρωπαϊκές Ημέρες Πολιτιστικής Κληρονομιάς με εκπαιδευτικά προγράμματα, ξεναγήσεις και άλλες δράσεις.

• «Ήρωες και μύθοι στα νερά των ποταμών… Εύηνος και Αχελώος», για μαθητές Νηπιαγωγείου έως και Γ΄ τάξης Δημοτικού.

• Αιτωλοί και Ακαρνάνες: Δυο λαοί – μια ιστορία», για μαθητές Δ΄, Ε΄, Στ΄ τάξης Δημοτικού.

• «40 πλοία μελανά, στον δρόμο για την Τροία», για μαθητές Β΄/θμιας Εκπαίδευσης.

Ταχ. Διεύθυνση: Ασ. Φωτήλα 2, 302 00 Μεσολόγγι.

Τηλ.:  +30 26310 26068

Ωράριο λειτουργίας: 08.30-15.30.

Κάθε Τρίτη το Μουσείο είναι κλειστό.

Τα Μουσεία και οι Αρχαιολογικοί Χώροι παραμένουν κλειστά την 25η και 26η Δεκεμβρίου, 1η Ιανουαρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα και την Πρωτομαγιά, επίσημες αργίες του Κράτους. Τη Μεγάλη Παρασκευή λειτουργούν με ωράριο 12:00-17:00.

Τιμή εισιτηρίου: Ολόκληρο: 6 Eυρώ, Μειωμένο: 3 Ευρώ.

Από 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου κάθε έτους ισχύει μειωμένο εισιτήριο για όλους τους επισκέπτες.