
Ο αρχαιολογικός χώρος Στράτου βρίσκεται σε απόσταση δέκα περίπου χλμ. βορειοδυτικά του Αγρινίου και εκτείνεται αμέσως βόρεια της σύγχρονης ομώνυμης κωμόπολης, από όπου έχει πρόσβαση μέσω της Εθνικής Οδού Αντιρρίου – Ιωαννίνων.
Η πόλη (ο / η Στράτος), με όνομα που υποδηλώνει στρατόπεδο ή στρατιωτικό σταθμό, απετέλεσε την πρώτη πρωτεύουσα του Ακαρνανικού Κοινού τουλάχιστον από το 379 μέχρι το 272 π.Χ., ενώ από τα μέσα του 3ου αι. π.Χ. βρέθηκε στα χέρια των Αιτωλών.
Κυριαρχούσε σε σημαντικό πέρασμα του ποταμού Αχελώου και στην πεδιάδα της Στρατικής, που ανοιγόταν κυρίως δυτικά της. Είχε έκταση μεγάλη και ήταν οχυρωμένη από τα κλασικά χρόνια, σε συνολικό μήκος 7,4 χλμ. με τείχος που κατερχόταν νοτιοανατολικά σχεδόν ως την όχθη του ποταμού. Εσωτερικά χωριζόταν με διατείχισμα, πιθανότερα κατασκευασμένο τον 4ο αι. π.Χ., ενώ στη βόρεια πλευρά σχηματιζόταν ξεχωριστή ακρόπολη.

Τα σημαντικότερα μνημεία του χώρου, εκτός από το θέατρο, βρίσκονται στο δυτικό τμήμα της πόλης. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει στο δυτικό άκρο του περιβόλου ο ναός του Στρατίου Διός, κτισμένος πάνω σε λοφίσκο που επιβλέπει την ευρύτερη περιοχή.
Είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος ναός της Ακαρνανίας, με διαστάσεις 34,12 Χ 18,32 μ. και έχει ψηλή κρηπίδα ενσωματωμένη στο αρχαίο τείχος.
Ο ναός ήταν δωρικός περίπτερος εν παραστάσι, με ιωνικούς κίονες στο εσωτερικό που χωριζόταν σε πρόναο, σηκό και οπισθόδομο. Χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ., φαίνεται όμως ότι δεν ολοκληρώθηκε, πιθανώς λόγω οικονομικών προβλημάτων ή πολεμικών συγκρούσεων με τους Αιτωλούς.
Ο ναός αυτής της φάσης φαίνεται ότι είχε ανεγερθεί πάνω σε προγενέστερο κτίριο του 5ου αι. π.Χ. Στα ανατολικά του υπήρχε μνημειώδης βωμός, πιθανώς των αρχαϊκών χρόνων, και βάσεις αναθημάτων.

Σημαντικά δημόσια μνημεία διατηρούνται στην αγορά της πόλης, η οποία διαμορφώθηκε με τη σημερινή της μορφή κυρίως στο τελευταίο τρίτο του 4ου αι. π.Χ., στο πλαίσιο οικοδομικού προγράμματος που χρηματοδοτήθηκε από το Μακεδόνα βασιλιά Κάσσανδρο.
Πρόκειται για τετράπλευρο χώρο, διαστάσεων 80 Χ 55 μ, στον οποίο οδηγούσε πλατύς δρόμος που ξεκινούσε από τη νότια πύλη της οχύρωσης. Περιβαλλόταν από τις τρεις πλευρές από στοές, ενώ μία ακόμη στοά υπήρχε στο μέσον του χώρου. Στο βορειοανατολικό τμήμα βρίσκεται στεγασμένο τετράπλευρο αμφιθεατρικό κτίριο με περιμετρικά καθίσματα που ταυτίζεται με βουλευτήριο.
Άλλα μνημεία της αγοράς αποτελούν μία αναθηματική εξέδρα σχήματος Π, μία περίστυλη αρυκρήνη κατασκευασμένη πάνω σε φυσική πηγή, πολυάριθμες βάσεις αναθημάτων και τιμητικών μνημείων, καθώς και ένας λίθινος βωμός των χρόνων του Αυγούστου.

Βαθμιδωτός δρόμος συνέδεε την αγορά με το θέατρο, που βρισκόταν ανατολικά του διατειχίσματος. Πρόκειται για το μεγαλύτερο από τα θέατρα της Ακαρνανίας, με χωρητικότητα που ξεπερνούσε τους 6.000 θεατές.
Το θέατρο εμφανίζει τρεις κατασκευαστικές φάσεις, η πρώτη στο τελευταίο τρίτο του 4ου αι. π.Χ. και οι άλλες δύο μέσα στον 3ο αι. π.Χ. Είναι σκαλισμένο ολόκληρο στο βράχο και διατηρεί 28 σειρές εδωλίων, δύο διαζώματα και δώδεκα κλίμακες, που διαιρούν το κοίλο σε έντεκα κερκίδες. Το ανώτερο τμήμα του κοίλου του είναι σε μεγάλο μέρος κατεστραμμένο και το δομικό υλικό έχει αφαιρεθεί. Το σκηνικό οικοδόμημα είναι ιδιότυπο και φέρει πλευρικές ράμπες. Έχει ημικυκλική ορχήστρα με περιμετρικό οχετό ενώ γύρω της διατηρούνται προεδρίες.
Στην τρέχουσα φάση βρίσκεται σε εξέλιξη από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας η υλοποίηση του έργου «Στερέωση, αποκατάσταση και ανάδειξη αρχαίου θεάτρου Στράτου», με χρηματοδότηση από το Ε.Π. «ΔΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ 2014-2020».
Διεύθυνση: 301 31 Στράτος
Ωράριο λειτουργίας: Χειμερινό: 8.30-15.30, Θερινό: 8.30-15.30
Ο αρχαιολογικός χώρος κάθε Τρίτη είναι κλειστός.
Τα Μουσεία και οι Αρχαιολογικοί Χώροι παραμένουν κλειστά την 25η και 26η Δεκεμβρίου, 1η Ιανουαρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα και την Πρωτομαγιά, επίσημες αργίες του Κράτους. Τη Μεγάλη Παρασκευή λειτουργούν με ωράριο 12:00-17:00.
Τιμή εισιτηρίου: Χωρίς εισιτήριο.