Η αρχαία Πάλαιρος βρίσκεται στο Δήμο Ακτίου – Βόνιτσας, στο βορειοανατολικό τμήμα της χερσονήσου της Πλαγιάς, στη θέση Κεχροπούλα και σε απόσταση περίπου 7,5 χλμ. βορειοδυτικά του σύγχρονου ομώνυμου οικισμού.
Η αρχαία πόλη βρισκόταν σε θέση που επόπτευε την ευρύτερη περιοχή και κυριαρχούσε στη λίμνη Βουλκαριά (αρχ. Μυρτούντιο). Ιδρύθηκε στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. και γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της τον 3ο αι. π.Χ.
Ο χώρος δέχθηκε σημαντικές παρεμβάσεις ανάδειξης στο πλαίσιο έργου που υλοποιήθηκε από το έτος 2002 μέσω του Γ΄ Κ.Π.Σ. (ΠΕΠ Δυτικής Ελλάδας, 2000-2006), οπότε και διαμορφώθηκε σε επισκέψιμο. Σήμερα διαθέτει χώρο στάθμευσης και εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης κοινού.
Τα κατάλοιπα της αρχαίας Παλαίρου περιβάλλονται από μία από τις πιο καλοδιατηρημένες οχυρώσεις της Αιτωλοακαρνανίας, η οποία κατά τόπους σώζεται σε ύψος 12 μ. Eίναι κατασκευασμένη με διαφορετικά συστήματα δόμησης και είχε ξεχωριστά οχυρωμένη ακρόπολη στην κορυφή. Διατηρούνται καλά οι πύλες της οχύρωσης, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει η τοξωτή βορειοδυτική πύλη.
Στο βορειοδυτικό τμήμα του περιβόλου εντοπίζεται ο χώρος της αγοράς, με ορατά κτίρια και κατασκευές όπως δύο αντικριστές στοές, βάσεις βάθρων και, δεξαμενές.
Ο οικιστικός ιστός ήταν οργανωμένος κατά το ιπποδάμειο σύστημα. Εκτός του οχυρωμένου χώρου βρίσκονται τα νεκροταφεία της και δύο ιερά, εκ των οποίων το ένα, στην κορυφή του βουνού Προφήτης Ηλίας, ήταν αφιερωμένο σε άγνωστη θεότητα, ενώ ένα δεύτερο ιερό, αφιερωμένο στην Άρτεμη, βρισκόταν βόρεια της οχύρωσης.
Η πόλη διέθετε λιμάνι, το οποίο βρισκόταν στην περιοχή της Πογωνιάς.
Διεύθυνση: 300 12 Πάλαιρος
Θερινό: 8.30-15.30. Κάθε Τρίτη ο χώρος είναι κλειστός. Κατά τη χειμερινή περίοδο είναι επισκέψιμος κατόπιν συνεννόησης με την Εφορεία.
Σύμφωνα με την με αρ. πρωτ. 75976/18-05-23 Απόφαση (ΦΕΚ 3320/Β/18-05-2023), η είσοδος δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς στον αρχαιολογικό χώρο επιτρέπεται, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις,οι οποίες είναι αναρτημένες στην είσοδο του.
Τα Μουσεία και οι Αρχαιολογικοί Χώροι παραμένουν κλειστά την 25η και 26η Δεκεμβρίου, 1η Ιανουαρίου, 25η Μαρτίου, Κυριακή του Πάσχα και την Πρωτομαγιά, επίσημες αργίες του Κράτους. Τη Μεγάλη Παρασκευή λειτουργούν με ωράριο 12:00-17:00.
Τιμή εισιτηρίου: Ολόκληρο: 5 Eυρώ, Μειωμένο: 3 Ευρώ
Ελεύθερη είσοδος για όλους προβλέπεται: την πρώτη και τρίτη Κυριακή κάθε μήνα (από 1η Νοεμβρίου έως 31η Μαρτίου εκάστου έτους) και στις ακόλουθες ημερομηνίες: 6η Μαρτίου (Ημέρα Μνήμης Μελίνας Μερκούρη), 18η Απριλίου (Διεθνής Ημέρα Μνημείων), 18η Μαΐου (Διεθνής Ημέρα Μουσείων), Τελευταίο σαββατοκύριακο Σεπτεμβρίου (Διήμερο Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς), 28η Οκτωβρίου.
