Η αρχαία πόλη Μακύνεια βρισκόταν, σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη στην περιοχή του σύγχρονου ομώνυμου χωριού, περίπου τέσσερα χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Αντιρρίου.
Η πόλη αρχικά ανήκε στη δυτική Λοκρίδα, μέχρι τον 4ο αι. π.Χ. οπότε ενσωματώθηκε στο αιτωλικό κράτος. Αρχαία ακρόπολη, που φαίνεται ότι χρησίμευε ως ύστατο καταφύγιο των κατοίκων της μικρής πόλης, διατηρείται στη θέση Παλαιόκαστρο, σε απόσταση 800-1000 μ. βορειοδυτικά του χωριού.
Ο αρχαιολογικός χώρος στη θέση Παλαιόκαστρο και το θέατρο της πόλης ερευνήθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1980. Συμπληρωματική έρευνα του θεάτρου πραγματοποιήθηκε μέσω Προγραμματικής Σύμβασης με το Δήμο Ναυπακτίας (αρχικά Αντιρρίου) μεταξύ 2010-2014, κατά την οποία αποκαλύφθηκε συνολικά το σκηνικό οικοδόμημά του.
Επεμβάσεις ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου έγιναν με χρηματοδότηση από το Γ΄ Κ.Π.Σ (2000-2006) – Ε.Π. Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος, με προϋπολογισμό 73.706,46 €.
Μεγάλο τμήμα της αρχαίας πόλης, το οποίο δεν διατηρείται σήμερα ορατό, ερευνήθηκε κατά την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου Ιόνια Οδός μεταξύ των ετών 2009-2013. Από την έρευνα του οικισμού τεκμηριώνεται η ύπαρξη αρχαίας εγκατάστασης κυρίως από τα τέλη του 8ου έως τον 1ο αι. π.Χ., ενώ στον ίδιο χώρο έχουν εντοπιστεί ίχνη προϊστορικής κατοίκησης.
Στην ίδια θέση, στις νοτιοανατολικές υπώρειες της οχύρωσης και εκτός του οχυρωμένου χώρου, σώζεται το μικρό θέατρο της πόλης, με ιδιότυπο σχέδιο και θαυμάσια θέα στη γύρω περιοχή. Διατηρεί δεκατέσσερις σειρές κτιστών εδωλίων και η χωρητικότητά του, μαζί με ξύλινα καθίσματα που θα τοποθετούνταν στον χώρο, υπολογίζεται σε 700 θεατές. Το μνημείο εμφανίζει αποκλίσεις από την κανονική γεωμετρία, και έχει κατασκευαστεί πιθανότερα τον 3ο αι. π.Χ.
Σε μικρή απόσταση βόρεια του θεάτρου υπάρχει ναός αφιερωμένος σε άγνωστη θεότητα, ο οποίος δεν έχει ερευνηθεί πλήρως.
Διεύθυνση: 300 20 Μακύνεια
Ωράριο λειτουργίας: Ο χώρος είναι επισκέψιμος κατόπιν συνεννόησης με την Εφορεία Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας.
Τιμή εισιτηρίου: Χωρίς εισιτήριο
